Cách lựa chọn và chế biến thực phẩm giữ được các vi chất dinh dưỡng

Vitamin và chất khoáng rất cần thiết cho sức khỏe con người. Cơ thể chỉ cần một lượng rất nhỏ nhưng nó có vai trò rất quan trọng.

>>>>duoc lieu tu nhien

Bài 1: Lựa chọn thực phẩm giàu vi chất dinh dưỡng
Vitamin và chất khoáng rất cần thiết cho sức khỏe con người. Cơ thể chỉ cần một lượng rất nhỏ nhưng nó có vai trò rất quan trọng. Nếu cơ thể thiếu vitamin và chất khoáng có thể dẫn tới một số bệnh khô mắt dẫn đến mù lòa do thiếu vitamin A, thiếu máu do thiếu sắt, bướu cổ do thiếu iod,... Giải pháp bổ sung vi chất dinh dưỡng qua bữa ăn hàng ngày là rất hiệu quả và bền vững, trong đó việc lựa chọn và chế biến thực phẩm để không bị hao hụt các chất dinh dưỡng nói chung và vi chất dinh dưỡng nói riêng hết sức quan trọng.
Vi chất dinh dưỡng có ở trong các thức ăn nguồn gốc động vật (thịt, cá, tôm, cua, trứng, sữa,...) và thức ăn nguồn gốc thực vật (các loại rau xanh và hoa quả). Cách lựa chọn đảm bảo tính tươi, ngon, bên cạnh đó là tính an toàn thực phẩm.
Nên rửa rau dưới vòi nước để giữ được vi chất dinh dưỡng.
Nhóm thịt: Vitamin A có nguồn gốc trong thức ăn động vật ở dạng retinol. Trong 100 gam thực phẩm ăn được của một số loại thức ăn động vật có lượng vitamin A cao như: gan gà: 3.290mcg, gan lợn: 6.000mcg, gan vịt: 11.984mcg, trứng gà: 700mcg, trứng vịt: 360mcg, bơ: 600mcg, sữa bột toàn phần: 318mcg... Một số thức ăn động vật có hàm lượng sắt cao như: tiết bò: 52,6mg, tiết lợn: 20,4mg, gan lợn: 12mg, gan bò: 9mg, gan gà: 8,2mg, bầu dục lợn: 8mg... lượng sắt này dễ hấp thu.
Cách chọn thịt lợn: màu hồng nhạt đến đỏ thẫm, thịt săn chắc. Dùng ngón tay ấn vào thịt tạo thành vết lõm nhưng không để lại dấu vết khi nhấc ngón tay ra. Các thớ thịt đều.
Cách chọn thịt bò: có màu đỏ tươi, thịt có độ đàn hồi tốt, mỡ bò phải có màu vàng tươi, gân màu trắng và cứng khi ấn vào. Nếu như ấn tay lên thấy mỡ mềm thì bạn không nên mua. Nếu là thịt bò tươi ngon có độ đàn hồi tốt, không dính tay và không có mùi hôi.
Nhóm cá, hải sản: Tốt nhất là cá, hải sản còn tươi sống (bơi trong chậu). Trước khi chọn mua cá, bạn nên quan sát mắt cá trước. Cá tươi mắt sẽ lồi và trong suốt, giác mạc đàn hồi. Cá ươn thường mắt sẽ lõm vào trong hốc, có màu đục và giác mạc mắt nhăn nheo hoặc rách nát. Cá tươi có mang màu đỏ hồng, dính chặt với hoa khế, không nhớt, không có mùi hôi. Cá tươi có vảy óng ánh, bám chặt với thân, không có mùi hôi. Hậu môn cá tươi thụt sâu vào bên trong, có màu trắng nhạt và bụng cá lép. Ngoài ra, miệng cá tươi ngậm kín, còn cá ươn, ôi thì miệng hé mở. Bạn có thể ấn ngón tay vào thịt cá để thử, nếu thịt cá tươi sẽ rắn chắc, đàn hồi, không để lại vết ấn.
Rau xanh: Vitamin A có trong thức ăn thực vật giàu beta-caroten là những loại rau và hoa quả có màu xanh đậm, vàng, đỏ. Trong 100g rau có hàm lượng beta-caroten bao gồm: rau ngót: 6.650mcg, rau giền đỏ: 4.080mcg, rau giền cơm: 5.300mcg, rau muống: 5.597mcg, gấc: 5.2520mcg, cà rốt: 5.040mcg, ớt vàng to: 5.790mcg,... hàm lượng sắt như sau: rau đay: 7,7mg, rau giền trắng: 6,1mg, cần tây: 8mg, mộc nhĩ: 56,1mg, nấm hương khô: 35mg, cùi dừa già: 30mg, vừng: 14,55mg, đậu nành: 11mg, đậu đen: 6,1mg... Thức ăn thực vật cũng chiếm một tỷ lệ sắt cao nhưng hấp thu kém hơn so với thức ăn động vật.
Rau an toàn thường không bóng bẩy, xanh mướt như loại rau được phun thuốc kích thích. Lá và thân hơi cứng, ít có vẻ mơn mởn. Điều này không chỉ đúng với các loại rau muống, ngót, cải mà còn thấy cả ở cải bắp. Lớp vỏ ngoài có vẻ khô cứng hơn, ít độ bóng. Củ quả thường có phần cuống vẫn còn tươi, trong khi những loại khác có thể quả vẫn đẹp nhưng phần cuống không còn hoặc quá “cũ kỹ”. Các loại rau cải thường vẫn có những cái lỗ do sâu gây ra. Ngoài ra, các bạn không nên mua rau củ trái vụ vì cây trái mùa năng suất thấp, dễ sâu bệnh, khiến người trồng sử dụng thuốc kích thích và trừ sâu với hàm lượng lớn hơn.
Hoa quả: Quy trình trồng rau an toàn vẫn được phép dùng thuốc bảo vệ thực vật miễn là loại nằm trong danh mục cho phép, dùng đúng cách và đảm bảo thời gian cách ly. Do đó, rau an toàn không nhất thiết phải cằn khô hay bị sâu cắn mà vẫn có thể đẹp mắt, tuy không đến mức láng mượt như rau không sạch. Vì vậy, ngoài việc phân biệt bằng mắt còn cần tìm đến những điểm bán rau an toàn có giấy phép. 100g quả thì lượng beta-caroten trong đu đủ chín: 2.100mcg, hồng đỏ: 1.900mcg.
Mời xem bài 2: Chế biến thực phẩm

BS. Nguyễn Văn Tiến

(Trung tâm GDTT dinh dưỡng - Viện Dinh dưỡng Quốc gia)

Xem thêm

Biện pháp đẩy lùi táo bón không dùng thuốc

Táo bón gây không ít khổ sở cho người bệnh, làm thế nào để đẩy lùi chứng táo bón mà không cần dùng thuốc?

• duoc lieu tu nhien

Táo bón là tình trạng đi ngoài quá lâu, hoặc khoảng cách thời gian mỗi lần đi ngoài cách xa nhau, hay tính của phân.

Nếu táo bón kéo dài khiến cho phân bị giữ lâu trong lòng trực tràng sẽ được cơ thể thẩm thấu nước ngược trở lại, khiến phân trở nên khô cứng, làm cho người bệnh càng khó đi tiêu, gây xước thành trực tràng, nứt kẽ hậu môn.

Người bị táo bón lâu ngày thường bị đầy bụng, tiêu hóa không tốt, ăn mất ngon, lâu ngày dẫn đến người gầy yếu, suy dinh dưỡng…

Giải pháp điều trị táo bón không dùng thuốc

Có thể dùng phương pháp điều trị kết hợp hỗ trợ như dùng sữa chua hoặc sữa bột có bổ sung chất xơ, trà thảo dược…

Sau khi điều trị bằng thuốc giúp cơ thể vượt qua giai đoạn bất bình thường trong bài tiết, cần điều chỉnh lại lối sống, chế độ ăn uống, luyện tập cho phù hợp. Massage đối với trẻ nhỏ, đi cầu đúng giờ và đều đặn, uống nhiều nước, ăn nhiều rau xanh, ăn nhiều thực phẩm nhuận tràng, năng vận động để kích thích nhu động ruột hoạt động.

Buổi sáng ngủ dậy sau khi súc miệng cần uống một cốc nước lọc đầy, sẽ có tác dụng nhuận tràng và kích thích nhu động ruột tạo phản xạ đi ngoài dễ dàng, tuy nhiên chỉ nên áp dụng cho người lớn. Trẻ em thì cần điều chỉnh chọn thời điểm cung cấp nước cho bé thích hợp, tránh uống nước trước khi ăn, kể cả buổi sáng khi mới ngủ dậy, để việc uống nước hạn chế táo bón cho bé không ảnh hưởng đến tiêu hóa của trẻ.

Xem thêm

Điều trị chứng ngứa da mùa lạnh

Ngứa da thông thường xuất hiện vào mùa hè, nhưng cũng có một số người lại thấy bệnh xảy ra ở cả mùa đông. Bệnh biểu hiện lúc ban đầu chỉ ngứa ngáy ở một bộ phận nào đó, rồi dần lan rộng đến nhiều nơi trên cơ thể, ban đêm ngứa nhiều hơn ban ngày.

>>>>duoc lieu tu nhien

Ngứa da thông thường xuất hiện vào mùa hè, nhưng cũng có một số người lại thấy bệnh xảy ra ở cả mùa đông. Bệnh biểu hiện lúc ban đầu chỉ ngứa ngáy ở một bộ phận nào đó, rồi dần lan rộng đến nhiều nơi trên cơ thể, ban đêm ngứa nhiều hơn ban ngày.

Theo Đông y, ngứa da là tình trạng huyết khí bất túc, dinh dưỡng đến nuôi da bị thiếu hụt, biểu hiện sự lão hóa của da mà sinh ngứa. Mặt khác, thể chất ở người lớn tuổi suy yếu khiến da dẻ khô táo nên vào mùa thu, đông hay phát ngứa, phần nhiều thuộc chứng trạng huyết nhiệt sinh phong. Để chữa trị nguyên nhân này cần chọn dùng những dược vật có công năng giảm ngứa tắt phong. Khi phong tà xâm nhập vào làm ảnh hưởng đến da dẻ, đó là nguyên nhân quan trọng của chứng ngứa da.

Vị thuốc quế chi là cành quế con phơi khô, thích hợp trong điều trị chứng ngứa da vào mùa lạnh.

Ngoài ra còn do ăn uống không điều độ, ăn nhiều thủy sản, dầu mỡ… cũng khiến thấp nhiệt ẩn nấp trong cơ thể mà không thể tuyên tiết ra bên ngoài, hóa nhiệt sinh phong rồi phát sinh ngứa. Ngay cả khi tinh thần thấp kém hoặc căng thẳng, lo âu, phiền muộn làm cho cơ năng tạng phủ mất thăng bằng mà hóa nhiệt, động phong rồi trở thành nguyên nhân ngứa da. Bất luận là nội phong hay ngoại phong đều phải lấy trị phong làm chính. Song trị phong lại có quan hệ với trị huyết.

Dưới đây là phương thuốc chữa chứng ngứa da: Phương “Quế chi ma hoàng bán thang”: Đây là phương có công hiệu tiêu trừ phong hàn, thích hợp với những người da dẻ ngứa ngáy mùa đông, nhất là những bộ vị bộc lộ ra ngoài như vùng đầu mặt, cổ gáy và đôi bàn tay, khi gặp trời giá rét, bệnh tình lại tăng nặng, nhưng khi khí hậu hoãn hòa lại hoặc ra mồ hôi thì bệnh giảm nhẹ, chất lưỡi nhạt, rêu lưỡi trắng, mạch tượng phù hoãn hoặc phù căng.

Phương thuốc gồm: quế chi, bạch thược dược, gừng tươi, ma hoàng, cam thảo (mỗi thứ 9g); táo đỏ 4 quả, hạnh nhân 12g. Quế chi bỏ vỏ, gừng tươi xắt lát, cam thảo sao qua, ma hoàng bỏ mắt, hạnh nhân bỏ vỏ. Sau đó dùng nước nấu ma hoàng trước, nấu sôi vớt bỏ bọt rồi cho các dược liệu còn lại vào sắc nhỏ lửa lấy nước thuốc uống, ngày 1 thang. Chia làm 3 lần, uống thuốc trước bữa ăn.

Trong phương này, ma hoàng, quế chi, gừng tươi đều là thuốc phát tán phong hàn, giỏi về khử trừ hàn tà ở giữa da dẻ, lông tơ và cơ bắp khiến cho phong hàn bệnh tà thông qua mồ hôi ra ngoài mà giải được. Trong đó, sức phát hãn của ma hoàng đặc biệt mạnh nên lúc dùng cần chú ý lượng sử dụng không thể quá lớn, thời gian dùng cũng không quá dài, nếu không sẽ khiến cho con người bị hư (Danh y biệt lục). Còn bạch thược liễm âm hòa dinh có thể phòng chống đổ mồ hôi thái quá khiến cho âm dịch cơ thể tổn thương, táo đỏ và cam thảo đều kiện tỳ hộ vị, trong đó cam thảo còn giúp điều hòa dược liệu trong phương. Hạnh nhân có tác dụng tuyên suốt phế khí và trị vong khí vãng lai. Toàn phương hợp dùng có tác dụng khu phong tán hàn, điều hòa dinh vệ nên có thể chữa lành chứng ngứa da do phong hàn gây ra.

Ngoài ra, khi uống phương thuốc này cần tránh gió để cơ thể ra mồ hôi nhẹ là tốt nhất.

BS. Hoàng Trung

Xem thêm

Cây sống đời chữa bỏng

Theo Đông y, cây sống đời có vị nhạt, hơi chua, chan chát, có tính mát. Thường được dùng chữa bỏng, cầm máu, giải độc,...

>>>>duoc lieu tu nhien

Cây sống đời còn có tên gọi khác là cây thuốc bỏng (thường được dùng để chữa bỏng), trường sinh, diệp sinh căn. Cây sống rất lâu, lá rụng xuống mặt đất là mọc rễ phát triển thành một cây con. Đây là một loại cây thường được trồng trong vườn nhà làm cảnh và làm thuốc. Cây cao cỡ 40 - 60 cm, thân tròn, nhẵn, mọng nước, có đốm tía. Lá mọc đôi, chéo chữ thập, đơn hoặc gồm 3 - 4 lá chét dầy; mép khía răng cưa tròn. Hoa màu đỏ hay vàng cam, rủ xuống trên một cán dài ở ngọn thân hay ở lá bên cạnh. Mùa hoa vào tháng 2 đến tháng 5.

Theo Đông y, cây sống đời có vị nhạt, hơi chua, chan chát, có tính mát. Thường được dùng chữa bỏng, cầm máu, giải độc,...

Tác dụng chữa bệnh như sau:

Chữa bỏng nhẹ, bỏng nông: Lá sống đời không kể liều lượng, rửa sạch, giã nát đắp lên vết bỏng 3 - 4 lần mỗi ngày.
Cầm máu khi bị đứt tay: Lấy 3 - 4 lá rửa sạch, giã nát, đắp lên vết thương có tác dụng cầm máu rất tốt, có thể kết hợp lấy một nắm lá rửa sạch, giã nát hòa với nước sôi để nguội, lọc lấy nước cốt để uống.
Vết thương bầm tím: Một nắm lá sống đời rửa sạch, giã nhuyễn, cho thêm ít rượu và đường để uống.
Đau họng do viêm họng: Lấy 3 - 4 lá sống đời, rửa sạch, nhai ngậm trong họng rồi nuốt dần. Ngày làm 3 lần sẽ có tác dụng giảm đau họng rất tốt.

BS. Nguyễn Thị Nga

Xem thêm

Kinh ngạc với loại vắc-xin mới của nhà khoa học Úc

Một loại vắc-xin có thể ngăn ngừa ung thư vú tái phát đang được phát triển bởi các nhà khoa học Úc và có thể có mặt trên thị trường trong vòng 5-10 năm tới.

>> duoc lieu tu nhien

Thử nghiệm vắc-xin trong 31 phụ nữ đã cho thấy nó giảm tỷ lệ ung thư vú từ 60% xuống còn 12% chỉ trong khoảng thời gian 15 năm.
Một trong những nhà khoa học đứng sau những đột phá này, giáo sư Ian McKenzie, thuộc viện Burnet: “Hy vọng một ngày nào đó mỗi người phụ nữ sẽ đều nhận được thuốc chủng ngừa ung thư vú.”
“Đây là giấc mơ của tôi. Tại sao không tiêm nó cho tất cả phụ nữ để bảo vệ họ khỏi bệnh ung thư? “, ông nói.
Cách mạng Vắc-xin, sử dụng hệ thống miễn dịch của cơ thể để chống lại bệnh ung thư, vắc-xin cũng có ích trong việc điều trị và ngăn ngừa ung thư tuyến tụy, buồng trứng, ruột kết và ung thư phổi.
Các nhà nghiên cưu phát hiện ra được một loại protein được gọi là mucin, một protein khác thường trên tế bào ung thư so với tế bào bình thường. Sau đó họ phát triển một loại đường polymerg, gọi là Mannan từ nấm men bánh mì. Mannan có thể liên kết với protein mucin và kèm theo một kháng nguyên ung thư vào nó.
Khi được tiêm vào cơ thể chất này sẽ nhắc hệ thống miễn dịch của cơ thể chống lại các tế bào ung thư.
90% trường hợp ung thư vú mang protein mucin và nó cũng được tìm thấy ở 60 đến 90% ở các loại ung thư khác.
16 phụ nữ được điều trị ung thư vú giai đoạn đầu bằng cách tiêm vắc-xin vào năm 1990 và 15 người khác được dùng giả dược.
Mười lăm năm sau 9 trong 16 bệnh nhân dùng giả dược đã nhận thấy sự trở lại của bệnh ung thư họ trong khi chỉ có 2 người trong nhóm dùng phát sinh gặp triệu chứng tái phát.
Và bệnh ung thư mất nhiều thời gian để quay lại ở những người phụ nữ đã tiêm vắc-xin, 118 tháng sau lần phẫu thuật đầu tiên của họ ở 2 người được tiêm chủng, so với 65 tháng cho những người dùng giả dược.
Không giống như nhiều loại thuốc điều trị ung thư khác loại vác-xin này không yêu cầu sử dụng trong thời gian dài.
Nó được phân phối theo cách tương tự như một loại vắc xin cho trẻ em và các tác dụng phụ là đau và sưng tại chỗ tiêm, Giáo sư McKenzie nói.
Những người phụ nữ trong thử nghiệm được tiêm hai tuần một lần trong ba tháng và nhận được 2 lần tiêm nữa sau 6 đến 9 tháng khi điều trị chấm dứt.
Ung thư vú là loại ung thư phổ biến nhất ở phụ nữ Úc với khoảng 14.000 trường hợp mới một năm và 1/8 phụ nữ sẽ phát triển ung thư ở tuổi 85.
Tiến sĩ Clement Leong, thuộc Công ty chế phẩm sinh học Ascend, nơi tinh chế vắc-xin cho biết đây chính là lý do tại sao vác-xin lần đầu tiên được thử nghiệm trên phụ nữ mắc ung thư vú.
Ngoài thử nghiệm ban đầu liên quan đến 31 phụ nữ ở giai đoạn đầu ung thư vú, một thử nghiệm thứ hai của khoảng 50 phụ nữ được lên kế hoạch sẽ liên quan đến phụ nữ bị ung thư di căn để xem hiệu quả của loại vắc-xin này ra sao.
Các nhà khoa học đang tìm kiếm nguồn tài trợ để tiến hành thử nghiệm thứ hai trước khi tiến hành một thử nghiệm lâm sàng toàn diện.

Xem thêm

Thăng ma - Vị thuốc trị đau răng

Nước ta hiện chưa trồng được cây thăng ma mà phải nhập từ Trung Quốc. Bộ phận dùng làm thuốc là rễ. Theo Đông y, thăng ma có vị ngọt, cay, hơi đắng, tính hơi hàn, vào các kinh tỳ, vị, phế và đại trường.

>>>duoc lieu tu nhien

Nước ta hiện chưa trồng được cây thăng ma mà phải nhập từ Trung Quốc. Bộ phận dùng làm thuốc là rễ. Theo Đông y, thăng ma có vị ngọt, cay, hơi đắng, tính hơi hàn, vào các kinh tỳ, vị, phế và đại trường. Có công hiệu tán phong, giải độc, làm cho dương khí thăng lên, thấu ban, sởi… Chủ trị chứng dịch thời khí, chướng khí, nhức đầu, đau cổ họng, lên ban sởi, sang lở, tiêu chảy kéo dài, trúng độc gây đau bụng, sốt rét, lòi dom, phụ nữ băng huyết, bạch đới. Liều sử dụng trung bình cho các dạng thuốc sắc hay súc miệng là 4 – 10g mỗi ngày. Lưu ý: không dùng khi trên thịnh, dưới hư hay âm hư hỏa vượng.

Thăng ma tán phong giải độc, là vị thuốc trị đau răng hiệu quả.

Dưới đây, chúng tôi xin giới thiệu một số bài thuốc trị đau răng từ thăng ma để bạn đọc tham khảo và áp dụng:
Đau răng do thực hỏa (Thực hỏa nha thống):
- Tà tại phần huyết (sưng đỏ có xuất huyết): thăng ma 3g, xuyên hoàng liên 3g, đơn bì 10g, sinh địa hoàng 15g, đương quy 15g, sắc uống ngày 1 thang, chia 2 lần.
- Nếu tà tại phần khí (sưng không xuất huyết): dùng thăng ma 3g, xuyên hoàng liên 3g, đơn bì 10g, sinh địa 15g, đương quy 15g, kinh giới tuệ 9g, phòng phong 9g, tế tân 3g, sắc uống ngày 1 thang, chia 2 - 3 lần trong ngày.
- Do trường vị tích nhiệt (chỗ sưng lở loét): dùng sinh đại hoàng 6g, huyền minh phần 6g (hòa vào thuốc sau), thạch cao 20g, liên kiều 10g, hoàng cầm 6g, chi tử 6g, bạc hà 3g, cam thảo 1g, thăng ma 2g, sắc uống ngày 1 thang, chia 2 - 3 lần.
Đau răng do hư hỏa (hư hỏa nha thống): sinh địa 20g, thục địa 20g, huyền sâm 40g, sắc uống ngày 1 thang, chia 2 lần. Hoặc sử dụng phương lục vị: thục địa 80g, sơn dược 40g, sơn thù nhục 40g, phục linh 30g, đơn bì 30g, trạch tả 30g. Tất cả tán bột mịn, luyện mật làm hoàn, ngày uống 2 lần, mỗi lần 6g chiêu với nước muối nhạt.
Đau răng do phong nhiệt (Phong nhiệt nha thống): khương hoạt 5g, độc hoạt 5g, phòng phong 3g, xuyên khung 3g, tế tân 1,5g, bạc hà 3g, sinh địa 9g, hoàng cầm 5g. Sắc uống khi đi ngủ, ngày 1 thang, chia 2 lần.
Đau răng do sâu (Trùng chú tác thống): dùng phương định thống tán gồm đương quy 6g, sinh địa 9g, tế tân 3g, can khương 3g, bạch chỉ 9g, liên kiều 9g, khổ sâm 6g, xuyên tiêu 3g, hoàng liên 5g, cát cánh 3g, ô mai 9g, cam thảo 5g, sắc lấy nước ngậm nuốt dần dần. Ngày 1 thang, ngày ngậm nuốt từ 2 - 3 lần.
BS. Hoàng Xuân Đại

Xem thêm